Bola-bola

Komentaryo

Ni Dodong Mondragon

Sa panahon sa selebrasyon nga punsyon sa panimalay dili gayud masipyat nga sa lamisang kan-anan duna gayuy sud-an nga bola-bola. Usa kini ka putahe nga paborito sa halos tanan nga mangaon.

Karong panahon na sa eleksiyon, paborito usab kini sa mga kandidato ug botante. Iya-iya lang kini sila ug diskarte kon unsaon nila pagluto ang ilang bola-bola.

Atong unahon paghisgot ang mga kandidato. Sa panahon sa kampanya imo kini silang makita nga kusog na kaayo sila mopahiyum nga abot sa dalunggan ang ilang ngisi. Layo pa gani, taas na kaayo ang kamut nga mowara-wara aron pagpaila nga siya imong higala. Kon mangumusta, hugot kaayo ang paggunit, ug kon mo-agbay sa imong abaga, dip-ig kaayo bisag nanimaho ka ug bulasingot.

Ang uban nga may sakyanan nga kandidato, sauna sirado kanunay ang bintana, karon abli na kaayo ug daghang babay-babay sa kamut kon dunay masugat-an nga botante. Kaniadto halos dili motamyaw kanimo bisag magsugat-anay mo, pero sa kampanya matinahuron ug matinagdanon na kaayo. Daghan pa kaayo nga mga diskarte sa mga kandidato nga makapahimuot sa mga botante aron mokaon sa ilang bola-bola.

Karon, anhi na pud ta sa mga botante.

Kasagaran sa ilang boladas nga sayo pa sa buntag manumbalay na sa kandidato ug konsehal ang gidaganan, ang timbaya mao ni, "Maayong buntag, konsehal!" Bisan ug wala pa ma-ihap ang boto!

Dugangan pa ug, "Daghan ming mga botante sa balay ug number one ka namo."

Lupa pud ang atay sa kandidato, uy!

"Nia ko, konsehal, kay nagluya man gud ang akong bata ug nangunsulta mi sa doctor ug dia ang resita para ipapalit ang tambal."

Sa tinuoray, hapit tanang kandidato ang iyang naadto pero dili ka makabalibad kay basi ug mangluod ug dili ka ma-number one. Usa kini ka bolatik! Anaa say uban nga mobulontad nga imong lider nga mag-dala ug listahan sa iyang sakop kuno ug unya mangayo ug bola sa basketball.

Dili lang kay usa ka kandidato, kon dili pipila ka kandidato ang iyang opresehan ug serbisyo ug pagkahuman sa eleksyon duna na siyay denosenang mga bola. Duna say mga nagpapastor-pastor nga mangayo ug sinakong semento ug sin para sa ilang kapilya kay guba na kuno kaayo. Ug sa hinangat na adlaw sa eleksiyon dunay mga lider-lider sa sityo, nga mangayo ug sinakong bugas para ipakaon kuno sa iyang mga sakop.

Taas kaayo ang listahan sa mga boladas nga dili nato mahisgutan dinhi ang tanan. Moingon na lang ta sa Tinagalog, "Laging tandaan, sa eleksyon ang buhay ay bola-bola lang."

Dunay misugyot kanako nga aron mawala na kining mga tinonto ug problema sa eleksyon, diin man kunoy maayo nga sa pagpili sa atong mga opisyales sa gobyerno ipaagi na lang sa lottery draw parehas sa lotto sa PCSO. Pananglitan sa konsehales kon dunay kandidato nga 40 kabuok, ang COMELEC magbola na lang ug numero gikan sa uno hasta 40.

Kada kandidato hatagan ug iyang numero ug kon kinsa ang mogawas sa unang pulo ka bola, sila ang napili-ang konsehales. Ingon sab niini ang paagi sa pagpili sa ubang opisyales (gikan sa barangay hangtod sa presidente sa nasud). Ang bolahay ipadangat sa dapit sama sa auditorium nga diin bagang duot sa katawhan ang mosaksi.

And implikasyon niini nga ang mga kandidato ug gobyerno dili na kinahanglan mogasto ug dakung salapi alang sa eleksyon. Ang mga kandidato dili na kinahanglan nga mangampanya kay dili na man ni makatabang sa ilang kandidatura ug dili na sila angayang mogasto.

Sa bahin usab sa gobyerno, ang COMELEC dili na mogasto alang sa pagprinta ug mga balota. Dili na kinahanglan ang mga computer alang sa pag-ihap sa mga boto. Dili na kinahanglan ang serbisyo sa mga maestro ug maestra ug uban pang mga tawo alang sa kalihokan sa pinili-ay. Dali ra kaayo ang panahon nga mahibal-an ang resulta sa eleksyon.

Ang pamalitay ug baligyaanay sa boto mawala na. Ang panikas ug terrorism sa eleksyon dili na kini mosaler. Ang adunahan ug gamhanan dili na makapamintaha ug duna nay patas nga away ug higayon sa tanang mga kandidato. Niining paagiha, ang mga political dynasties mo-anam ra ug kawala.

Ang himuon sa COMELEC nga estriktohon gayud ang pagdawat sa Certificate of Candidacy. Dili basta-basta nga bisan si kinsa lang ang mahimong kandidato. Kinahanglang dunay criteria ug tumanon aron makuha ang hustong qualipikasyon sa usa ka kandidato.

Kining maong sugyot maayo tingali nga sulayan sa umaabot nga 2016 eleksyon.